Widpust w Jaworniku - Święto wsi
"... był odpust na (...) Dmitria, bo nasza cerkiew jest, była to był ten święty Dmitr Muczenik, to naszej cerkwi był. Odpust był, tam przychodzili pare księży czasem, raz na jakiś czas biskup przyjeżdżał, ale mało przyjeżdżał, tylko księży odprawiali, modlili sie. A potem robili w naszej wiosce, bo tu przyjeżdżali z wszystkich wiosek. Z Rzepedzi, z Komańczy, z Dołżycy, z Radoszyc z wszystkich. Rodzina przychodziła do tej wioski na odpust i robili taką gościne w domu każdy, każdy brał swoją rodzine do siebie i była gościna. Potem była tam kooperatywa - sklep, była sala taka specjalna, to był gromadzki dom. Koło mojego domu samo, gdzie ja sie urodziła. Pogościli śia, potem całą noc zabawa do rana i bawili sie ludzie"
A. Szary, wywiad z 30. 07. 2005

Nieistniejąca cerkiew w JawornikuW Jaworniku koło Komańczy - na pograniczu Bieszczadów i Beskidu Niskiego - odbył się widpust. Nie mogło być to zwykłe święto. W 1947 roku ta parafialna wieś w wyniku Akcji "Wisła" przestała istnieć. Dzisiaj jest tylko malowniczą, dziką doliną pełną starych studni, pozostałości po zabudowaniach i innych tajemnic, które od czasu do czasu zagadkowo wynurzają się z morza zarośli..

Przed wojną odpust w Jaworniku odchodzono na świętego Dymitra - 8 listopada. Tamte czasy minęły, ale 15 października 2006 roku na jeden dzień wieś ożyła, wypełniając się, jak dawniej, łemkowskim śpiewem, muzyką, biegającymi dziećmi oraz szczególnymi gośćmi - dawnymi mieszkańcami Jawornika i okolicznych wsi. Projekt "Widpust w Jaworniku - święto wsi" odbył się dzięki współpracy Stowarzyszenia Wspierania Inicjatyw Lokalnych Komańczy "WILK" oraz Orkiestry św. Mikołaja z Lublina.

Pomiędzy nieistniejącą cerkwią, na której fundamentach stoi dziś skromna kaplica, a cmentarzem oraz na terenie studenckiej bazy namiotowej zgromadziło się około 250 osób. Włączali się oni do wspólnej modlitwy w kaplicy, a także do śpiewania dawnych piosenek z Jawornika. Pomagali dzieciom rozwiązywać zagadki dotyczące dawnego życia wsi. Tradycyjnie zgromadzili się przy ognisku z pieczoną kiełbasą. Dużą atrakcją były kramy z ludowym rękodziełem, w tym prace plastyczne dzieci ze szkoły w Lutowiskach, gry i zabawy integracyjne oraz konkursy z wiedzy o kulturze, tradycji, historii regionu oraz o tematyce przyrodniczej. Dopisali także artyści z sąsiedniej gminy Dukla. Podziwiano prezentacje artystyczne uczniów, będące efektem prowadzonych wcześniej warsztatów. Wśród muzyki i tańca można było skosztować tradycyjnych potraw, przygotowywanych specjalnie na tę okazję przez Annę Być oraz Bogdannę Perun z Komańczy. Odbyła się aukcja pisanych przez uczniów ikon, sprzedaż prac plastycznych wykonanych przez uczniów z Zespołu Szkół w Rzepedzi, oraz loteria fantowa przygotowana przez dzieci z Zespołu Szkół w Komańczy, z których dochód (761 zł) przeznaczono na odbudowę spalonej cerkwi w Komańczy.

Zakończenie widpustu odbyło się w bazie namiotowej Orkiestry św. Mikołaja w Jaworniku. Spotkały się tam wycieczki zwiedzające ruiny Jawornika i poznające zalety mineralnych, jawornickich wód. Podzielono się chlebem upieczonym na kapuścianych liściach w wybudowanym piecu chlebowym.

Pomysłodawcy skierowali swoje działania głównie do młodzieży ze szkół w Rzepedzi, Szczawnem i Komańczy. Wcześniej w ramach projektu uczniowie pod kierunkiem nauczycieli - Aleksandry Hawrylec (szkoła w Szczawnem), Jolanty Wiewiórskiej (szkoła w Rzepedzi) oraz Jolanty Kudlik (szkoła w Komańczy) - przeprowadzali wywiady wśród lokalnej ludności łemkowskiej na temat miejscowej tradycji ze szczególnym uwzględnieniem relacji o widpuście. W pierwszej połowie października odbyły się także warsztaty muzyczne prowadzone przez lidera Orkiestry św. Mikołaja - Bogdana Brachę oraz warsztaty tańca łemkowskiego zaaranżowane przez Jarosława Maszlucha z Mokrego. Ponadto bardzo ciekawe efekty przyniosły zajęcia z ikonopisania, które poprowadziła Halina Krogulecka z Rzepedzi. Koordynatorem projektu Anna Miszczyszyn ze Szczawnego.

Projekt "Widpust w Jaworniku - święto wsi" odbył się dzięki współpracy Stowarzyszenia Wspierania Inicjatyw Lokalnych Komańczy "WILK" ze Stowarzyszeniem Animatorów Ruchu Folkowego w Lublinie (Orkiestra św. Mikołaja z Lublina) oraz pozostałymi Partnerami i Sponsorami. Ponadto w realizację projektu udało zaangażować się wiele osób indywidualnych w formie wolontariatu.

Całość zaplanowanych działań została sfinansowana ze środków Programu "Działaj Lokalnie V" Polsko - Amerykańskiej Fundacji Wolności realizowanego przez Akademię Rozwoju Filantropii w Polsce oraz z Funduszu Grupy Partnerskiej "Zielone Bieszczady" przy Fundacji Bieszczadzkiej Partnerstwo Dla Środowiska

Partnerzy: Gmina Komańcza, Zespół Szkół w Rzepedzi, Zespół Szkół w Komańczy, Szkoła Podstawowa w Szczawnem, Stowarzyszeniem Animatorów Ruchu Folkowego w Lublinie
Sponsorzy: Gmina Komańcza, Gminna Spółdzielnia Samopomoc Chłopska w Komańczy, Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku, Starostwo Powiatowe w Sanoku, Orkiestra św. Mikołaja z Lublina, Komańcz s.c.

Realizatorzy projektu serdecznie dziękują wszystkim instytucjom, organizacjom i wolontariuszom za udział, wsparcie i zaangażowanie w nasze działania.

Paweł Królikowski      

zobacz galerię zdjęć z widpustu"







Pierwsze badania terenowe. 1996 rok.
Nasze badania etnograficzno-historyczne rozpoczęły się dość niefortunnie. Postanowiliśmy mianowicie znaleźć jeszcze starszy, pochodzący podobno z osiemnastego wieku cmentarz. Niestety, około dwie godziny spędziliśmy, przeszukując okolice "naszej" góry bezskutecznie. Stało się jasne, że do jego odnalezienia będzie konieczna opinia ekspertów, czyli po prostu ludzi, którzy w Jaworniku mieszkali.



© Design: Tatomyr 2005-2006