|
Rekonstrukcja cerkwi greckokatolickiej parafii
p.w. Chrztu Pańskiego lata 1990-2004
Niniejsze opracowanie ma na celu przedstawienie skróconego zapisu prac
przy odbudowie - rekonstrukcji cerkwi w szczególności prac wykonawczych.
Dzieje cerkwi oraz rozpoznanie historyczno - konserwatorskie znajduje się w
opracowaniu Regionalnego Ośrodka Badań i Dokumentacji Zabytków w Lublinie .
Opracował : Sławomir Powol
1. WSPÓŁCZESNY POCZĄTEK
W 1990 r. zabytek NR REJ.: ZA - 501, cerkiew drewnianą przejmuje Społeczna
Komisja Opieki Nad Zabytkami Sztuki Cerkiewnej przy Zarządzie Głównym
Towarzystwa Opieki Nad Zabytkami w Warszawie.
Z tą chwilą rozpoczęto ratowanie Świątyni, która w 1956 r. a potem w 1986 r.
orzekano rozebrać ze względu na stan zniszczenia. Chronologie wydarzeń
cerkwi w Korczminie znajdujemy w opracowaniach R. Brykowskiego i B.
Martyniuka, których zaangażowanie na rzecz ratowania zabytków sztuki
cerkiewnej jest ogromne.
Bogdan Martyniuk z warszawskiego Towarzystwa Opieki Nad Zabytkami rozpoczął
w 1990 roku ratowanie cerkwi zaczynając od prac demontażowych i
konserwacyjnych, następnie zlecając opracowanie dokumentacji rekonstrukcji
zabytku. 21.10.1992 r. Decyzją wpisano cerkiew w
Rejestrze Zabytków p/n Dz. A/501.2. INWENTARYZACJA
2.1. INWENTARYZACJA ARCHITEKTONICZNA
W 1990 roku na zlecenie Towarzystwa Opieki Nad Zabytkami architekt M.
Smoktunowicz wykonał inwentaryzację obiektu obejmującą rzuty, elewacje,
przekroje w skali 1:1. W późniejszym czasie inwentaryzacja zostaje
uzupełniona przez oznaczenia elementów rozbieranego obiektu. Prace
rozbiórkowe rozpoczęto 27.08.1990 r. przez Bronisława Bulińskiego z
Jarosławia.
2.2. INWENTARYZACJA ARCHEOLOGICZNA
Na początku października 1993 roku przeprowadzone zostały prace
archeologiczne, których celem było sprawdzenie fundamentowania ścian
Świątyni. Wyniki badań zostały opracowane przez Ryszarda Cędrowskiego
Wnioski z sondażu 1 wskazują na to, że:
Prezbiterium ( będące jedynym miejscem gdzie można było wykonać sondaż )
było fundamentowane peckami dębowymi nie stosując innych materiałów np.
kamieni. Fundament z pecek był co najmniej raz wymieniany.
Pecki dębowe były wkopywane (I horyzont) w warstwę czarnoziemu. Wkopy te mogły „ wchodzić „ do stropu calcowego piasku, ale nie wykonywano
ich głębiej. Pecki widoczne na powierzchni (II horyzont) wstawione zostały we wkopy,
które wykonano pod podwalinami stojących ścian. Wymiana pecek była spowodowana zbutwieniem drewna i koniecznością
wyrównania poziomów podwalin ścian nawy i prezbiterium. Ustawienie pecek z II horyzontu mogło powodować tendencję zsuwania się
podwaliny w kierunku południowym a zatem ciągnięcia ściany tęczowej i
południowej ściany nawy.
Wnioski z sondażu 2 wykonanego za płn. - wsch. węgłem nawy wskazują
następująco:
Pecka dębowa pod węgłem związana była z I horyzontem pecek. Pierwotna szerokość nawy była inna od obecnej i wynosiła 6,96m. Obecnie
wynosi 6,02m. Nie zmieniła się szerokość prezbiterium przy ścianie tęczowej. Wyrównanie przebiegu płn. ściany nawy i płn. ściany prezbiterium nastąpiło
już w okresie użytkowania Świątyni. Wypionowanie ściany płn. nawy uzyskano
przez pozostawienie pierwszej belki podwalinowej na jej dawnym miejscu i
„wyrzucenie” spod ściany drugiej belki podwalinowej przy jednoczesnym
przekręceniu co spowodowało przesunięcie naziemnej partii o ok. 0,9m. Nie stwierdzono przesunięcia pierwotnego fundamentowania płn. ściany. Przyczyny wychylenia ściany nawy ( płn. i płd. ) nie były związane ze
sposobem fundamentowania a jedynie z procesem wznoszenia Świątyni z
uwzględnieniem działania wiatru na ściany płn. i płn. - zach.
Zjawisko to ponownie pojawi się po ponownym wzniesieniu ścian nawy. W 2004
roku dokonano pomiarów geodezyjnych, które potwierdziły (dopuszczalne)
odchylenia ścian nawy od pionu.
W konkluzji badań archeologicznych stwierdza się :
Znaleziony materiał zabytkowy ( szkło, ceramika ) potwierdzają datowanie
budowli cerkwi na XVII wiek ( 1658 r.) i remontu-przebudowy w połowie XIX
wieku.
Pierwotne fundamentowanie prezbiterium peckami zostało wymienione ok. 1850
roku (dwa horyzonty pecek)
Pierwotna szerokość ( przy ścianie tęczowej ) nawy była różna od
szerokości prezbiterium (6,95 m. i 5,3 m. ).
Przechylenie nadziemnej bryły cerkwi nie było związane ze sposobem
fundamentowania i użytym materiałem .
2.3. INWENTARYZACJA KONSERWATORSKA POLICHROMII
Polichromie ścienne na ścianie wschodniej mają charakter pierwotny, malowane
wprost na elementach wieńcowych cerkwi, stanowiące rzadki przykład
malowanego ikonostatu. Polichromie na ścianie zachodniej, południowej
północnej zachowały się w stanie szczątkowym. Resztki malowidła wtórnego źle
czytelne na ścianie zachodniej i praktycznie nie do zidentyfikowania na
dwóch pozostałych ścianach .
Na pendentywach pierwotne przedstawienia figur Ewangelistów malowane
bezpośrednio na deskach, później przemalowane. Na kopule wtórne malowanie
przedstawiające sklepienie niebieskie z wymalowanymi głowami aniołów.
W pierwszym etapie prac przystąpiono do zabezpieczenia resztek polichromii.
Warstwę barwną przykryto płyta pilśniową. Zdejmując belki inwentaryzowano
opisując. Wszystkie elementy zdemontowane poddano klasyfikacji i z uwagi na
stan zachowania podzielono na te, które zostawiono w całości do powtórnego
montażu, przeznaczono do flekowania lub do całkowitej wymiany.
Całość prac konserwatorskich przeprowadzonych w latach 1990-1994 opisana
została w autorskim opracowaniu J. Chodora. W 2004 roku założono ostatnie
sześć desek z polichromią pierwotną na trzy z czterech rogów pendentywów.
3. ROZBIÓRKA - DEMONTAŻ ŚWIĄTYNI
1.09.1990 roku przystąpiono do rozbiórki ścian babińca. Na poszczególnych
elementach ścian przybito blaszki z numerami dokumentując jednocześnie
wszystkie elementy i detale.
5.09.1990 roku zakończono rozbiórkę ścian prezbiterium. Materiał z rozbiórki
ułożono pod zadaszeniem wykonanym na budowie. Elementy bardzo zniszczone
pozostawiono do oceny nadzoru konserwatorskiego i mykologicznego.
21.09.1990 roku komisyjnie dokonano kwalifikacji materiału nadającego się do
ponownego wykorzystania. Oceny dokonali: M. Smoktunowicz, G. Firek i B.
Buloński - wykonawca robót. 26.11.1990 roku ustalono, że rozbiórka nawy
wykonana będzie w roku 1991. Na wiosnę 1991 roku wykonano zaplecz magazynowe
dla zabezpieczenia i konserwacji elementów z polichromią. Wcześniej tj.
20.10.1990 r. zabezpieczeniem i oceną polichromii na ścianie wschodniej nawy
zajęli się J. Chodor, J. Witrylak, M. Smoktunowicz przy udziale doc. dr W.
Kurpika. Zakładano, że prace przy zabezpieczaniu polichromii wykonane
zostaną do końca października. Kwestia polichromii na ośmioboku będzie
przedmiotem dodatkowej oceny. W związku powyższym demontaż należy prowadzić
z zachowaniem odpowiedniej ostrożności bez konieczności specjalnego
zabezpieczenia przez konserwatorów.
Ustalono również ,że przed demontażem zrębów nawy należy wykonać badania
mykologiczne i entomologiczne wszystkich elementów wraz z oceną
konserwatorską i specyfikacją.
28.08.1993 roku dokonano rozbiórki kopuły nad nawą do wysokości pendentywów.
Poszczególne brusy po numerycznym oznakowaniu poddano ciesielskiej obróbce.
W tym celu sklasyfikowano je ( pod nadzorem J. Chodora) na te ,które
pozostawiono w całości do powtórnego montażu, przeznaczono do flekowania
oraz do całkowitej wymiany. Fleki wykonano z drewna sosnowego mocowanego na
dębowe dybie. Od strony zewnętrznej brusy trzykrotnie posmarowano Soltoxem
R-12. Około 15% brusów wymienionych zostało na nowe a ok. 70% flekowano z
przeznaczeniem do powtórnego wbudowania.
26.10.1993 roku zakończono rozbiórkę ścian cerkwi do poziomu podwalin.
Poszczególne brusy zgodnie z numeracją zostały posegregowane i złożone w
pryzmy pod zadaszeniem. Elementy ściany ikonostatowej zabezpieczono pilśnią,
złożono oddzielnie.
30.10.1993 roku teren uporządkowano i przygotowano do posadowienia
fundamentów.
4. REKONSTRUKCJA
4.1. FUNDAMENTOWANIE
Fundamentowanie poprzedziły badania archeologiczne (omówione wcześniej w p.
2.2), które trwały od 04.11.1993 r. do 12.09.1994r. przy okazji odkopania
pecek na linii przebiegu projektowanych ław fundamentowych, a także badania
geologiczne stanowiące materiał wstępny do projektu fundamentowania obiektu.
Opis wierceń badawczych z dnia 8.07.1994 r. wykonanych przez dr inż. B.
Skopca w odwiertach ręcznych (I, II, IV, V) wykonanych wokół obiektu w
odległości 1-l,5m oraz odwiercie III wewnątrz cerkwi na głębokości wierceń
2,5-3,4 m. określa nawiercane warstwy geologiczne zróżnicowane oraz brak
wody gruntowej, której poziom w rzece odległej 30 m. od cerkwi szacuje się
4,5-5,O m. poniżej. Szczegółowe wnioski i założenia zawarte zostały w
Dokumentacji technicznej zatwierdzonej przez Urząd Rejonowy w Tomaszowie
Lubelskim 8.09.1994 r.
14.09.1994 r. pozwoliło to na wytyczenie i wykonanie wykopów pod przyszłe
ławy fundamentowe i długo oczekiwane betonowanie (sprzyjające warunki
atmosferyczne). Z uwagi na konieczność zapewnienia trwałości budowli
należącej do budownictwa monumentalnego cerkiew posadowiono na ławie
żelbetowej o wym. 60x 40 cm, l,2 m. poniżej terenu. Rozwiązanie to pozwala
na:
14.10.1994 roku rozpoczęto ustawianie pecek i podwalin dębowych na podstawie
w/w dokumentacji oraz pozostawionych świadków. Prace nadzorował G. Firek.
Drewniane pecki przewidziane do ustawienia w gruncie uprzednio
zaimpregnowano Imprexem W . Podwaliny Intoxem S. Z uwagi na różną wysokość
zgromadzonych pecek ustawienie na ławie wykonano za pośrednictwem podbudowy
świeżego betonu, bez stosowania podsypki piaskowej. Dla wzmocnienia
posadowienia konstrukcji arch. M. Opolska-Pakuła przewidziała klamry i
płaskowniki „spinające” wzajemnie ławę pecki i podwalinę.
4.2. ŚCIANY CERKWI
4.11.1994 r. rozpoczęto rekonstrukcję ścian z elementów wcześniej
rozebranych i poddanych flekowaniu. Dobór drewna do fleków ,sposób
opracowania i flekowania został wykonany zgodnie ze sztuką ciesielską i
ustaleniami prowadzonymi na bieżąco z cieślami. Przeprowadzone jednocześnie
oględziny sposobu impregnacji drewna środkami grzybobójczymi sprawdził J.
Chodor. Również prawidłowość technicznej strony tego zabiegu oraz sposób i
warunki wcześniejszego składowania brusów pod wiatą.
Przyjęto odtworzenie układu jaki dotrwał do lat 80-tych czyli babińca, nawy
i prezbiterium z jedną wysoką kopułą. Z powodu niewystarczających danych
zrezygnowano z odtworzenia przedsionka przed babińcem oraz zakrystii.
Zachowano jednak drzwi do prezbiterium (z zakrystii ) jako świadek istnienia
takiego połączenia.
Ściany cerkwi wznoszono w konstrukcji zrębowej zwanej też wieńcową
zwęgłowaną na zakładkę z krytym czopem. Konstrukcja ta polega na ułożeniu
belek (brusów) poziomo jedna na drugiej i łączeniu ich ze sobątyblami
dębowymi a w narożach tzw. zamkiem, inaczej węgłem. Wszystkie ściany budowli
wznoszono równocześnie, gdyż tego wymagała technika konstrukcji wieńcowej. W
trakcie wznoszenia ścian wmontowano w nie przygotowane wcześniej obramienia
otworów drewnianych, później ( na wyższym poziomie ) okiennych. Węgary
portali zostały wmontowane jako nowe (w całości). Duża ilość zachowanych
elementów pozwoliła na odtworzenie poszczególnych fragmentów bezpośrednio ze
zdjętych z obiektu wzorców. Ściany w trakcie wznoszenia zabezpieczano od
góry „daszkami” ochronnymi wykonanymi z desek 25 mm zbitych pod kątem 45
stopni.
Prace trwały do grudnia 1994 r. (przy ścianie A i B). Wznowienie robót
ciesielskich przy rekonstrukcji ścian cerkwi nastąpiło z przerwami pomiędzy
14.09.1995 r. – 28.11.1995 r. 24.08.1996 r. – 28.10.1996 r. W tym czasie
prace doprowadzono do wysokości zrębu równej dla babińca i prezbiterium.
Nawa w dalszej części zostanie podwyższona o jedną kondygnację na której
ośmioboczny tambur na pendentach, podtrzymujących ośmioboczną kopułę
zwieńczy przykrycie nawy. Na szczycie znajdzie się pozorna latarnia.
Dbałość nad dotychczasowymi pracami oceniana jest na bieżąco przez G. Firka,
który uczula wykonawcę do staranności prowadzonych prac tak konstrukcyjnych
jak też zachowania zaleceń konserwatorskich.
28.10.1995 r. dokonano szczegółowego przeglądu prac z uwzględnieniem
pomiarów geodezyjnych. W czynnościach tych uczestniczył Powiatowy Inspektor
Nadzoru Budowlanego T. Raczkiewicz. Stwierdzono, że prace rekonstrukcyjne
wykonane zostały zgodnie projektem i zachowaniem sztuki konserwatorskiej.
24.08.1996 r. budowę wizytował B. Martyniuk, który oprócz zaleceń
technologiczno-konserwatorskich wyraził zaniepokojenie tempem prac.
4.3 KOPUŁA
W październiku 1997 roku kontynuowano prace przystępując do montażu
ośmioboku nawy. Elementu zapewniającego stabilność najwyższej części cerkwi.
Zwieńczenie nawy miało być poprzedzone „wyprostowaniem" odkształceń ,które
powstały w m-cu czerwcu na skutek silnych wiatrów. Takie zalecenie
postulował B. Martyniuk. Stan „zamknięcia" i usztywnienia konstrukcji jest
momentem niezwykle ważnym a zarazem komfortowym dla samej budowli ale także
budowniczych. Dlatego wybitny znawca sztuki cerkiewnej B. Martyniuk
szczegółowo określił zakres najbliższych prac. Niestety stan ten osiągnięto
dopiero 9.10.1999 r. Po zakończeniu montażu ośmioboku przystąpiono do
montażu wieżyczki. Mocowanie wieżyczki wykonano za pomocą krzyżaków w/g
pierwowzoru. Okna na wieżyczce odtworzono w/g pierwowzoru i oszklono. Nad
całością umieszczono krzyż.
20.10.2000 roku pokryto kopułę gontem! Zakończono ważny etap rekonstrukcji.
Jednakże pozostałe dwie części Świątyni zostały do 2003 roku bez przykrycia.
Przez 12 lat z licznymi przerwami T.O.N.Z. działając w niedostatku środków
osiągnęło stan „wierchu”. Wyrażana troska nadzoru konserwatorskiego
konserwatorskiego i autorskiego była faktycznym problemem dla przyszłości
budowli. Odsłonięte części Świątyni, przez wiele lat narażone na bezwzględne
warunki atmosferyczne musiały „ucierpieć”. Podobnie jak stan zachowania
polichromii, który zdokumentowany w 1990 r. był bardziej imponujący.
4.3. NOWY INWESTOR I ZAKOŃCZENIE
05.06.2001 roku na wniosek księdza Wikariusza Generalnego Kościoła
Greckokatolickiego w Przemyślu dochodzi do spotkania przedstawicieli w/w
Kościoła : ks. S. Batrucha, ks. J. Tarapackiego, Eugeniusza Zawałenia z
Przemyśla, Konserwatora Diecezjalnego Jarosława Giemzy, oraz M. Fornal z
Delegatury WOSOZ w Zamościu, Radnego gminy Ulhówek Adama Pawłowskiego i
Sołtysa wsi Korczmin Jana Senetry. Celem spotkania była wszechstronna
dyskusja na temat ratowania Świątyni i utrzymania obiektu w otaczającym
krajobrazie kulturowym. Po przeprowadzonych rozmowach z mieszkańcami
miejscowości Korczmin i Machnówek, większość wyraziła opinię by obiekt z
racji historycznej pozostał w Korczminie i był użytkowany na cele kultowe i
muzealne.
12.06.2001 roku Komisja Konserwatorska przy Greckokatolickiej Kurii w
Przemyślu w składzie : Archidiecezjalny Konserwator Zabytków mgr Eugeniusz
Zawaleń, Dyr. Regionalnego Ośrodka Studiów i Ochrony Środowiska Kulturowego
w Rzeszowie mgr Jerzy Tur, Kierownik Działu Sztuki Cerkiewnej Muzeum Zamku w
Łańcucie mgr Jarosław Giemza . przyjęła stanowisko otoczenia szczególna
opieka cerkwi w Korczminie a prace konserwatorskie doprowadzić do końca.
23.07.2001 roku, pismo Kurii Metropolitarnej w Przemyślu do Wojewódzkiego
Oddziału Służby Ochrony Zabytków w Lublinie informujące o podjętej decyzji
na rzecz przejęcia cerkwi w Korczminie. Podpisał Wikariusz Generalny Ks.
Eugeniusz Popowicz.
29.06.2001 roku ks. Stefan Batruch pismem do Archidiecezjalnego Konserwatora
Zabytków, informuje o możliwości przejęcia cerkwi w Korczminie przez Parafię
lubelską, wskazując jednocześnie działania, które pozwolą na odbudowę i
sposób użytkowania cerkwi w przyszłości.
19.02.2002 roku Parafia Greckokatolicka p.w. NMP w Lublinie pismem do
Starostwa Powiatowego w Tomaszowie Lubelskim zwraca się o bezpłatne
przekazanie cerkwi w Korczminie z deklaracja odbudowania Świątyni i
otoczenia opieka miejscowego cmentarza.
01.03.2002 roku Starosta Tomasowski składa wniosek do Lubelskiego
Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Lublinie o bezpłatne przekazanie
cerkwi, cmentarza i gruntów na rzecz Parafii Greckokatolickiej p.w. NMP w
Lublinie.
02.04.2002 r. Decyzja Lubelskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w
Lublinie wyrażająca zgodę na przeniesienie własności obiektu na rzecz
Parafii Greckokatolickiej Narodzenia NMP w Lublinie.
23.04.2002 r. Starosta Tomaszowa Lub. składa wniosek do Wojewody Lubelskiego
o zgodę na dokonanie darowizny na rzecz Parafii lubelskiej. W uzasadnieniu
czytamy: ,,Dokonanie darowizny zapewni zakończenie przez Parafie niezbędnych
prac związanych z rekonstrukcja cerkwi, a następnie utrzymanie obiektu w
należytym stanie i wykorzystanie zgodne z jego przeznaczeniem.”
04.06.2002 r. Starosta Tomaszowa Lub. otrzymuje zgodę Wojewody Lub. i
Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Lublinie na dokonanie darowizny na
rzecz Parafii Lubelskiej.,
24.06.2002 r. założona zostaje księga wieczysta Nr 49956 na rzecz
właściciela tj. Parafii Greckokatolickiej pod wezwaniem NMP w Lublinie.
26.06.2002 r. Ks. S. Batruch przyjmuje na mocy Protokołu Zdawczo-Odbiorczego
nieruchomości od Skarbu Państwa położone we wsi Korczmin na działce nr 37.
11 i 15.07.2002 r. ks. S. Batruch składa wnioski o dofinansowanie prac w
Urzędzie Marszałkowskim w Lublinie i Ministerstwie Kultury w W-wie.
24.02.2003 r. i 26.06.2003 r. Ministerstwo Kultury Departament Ochrony
Zabytków przyznaje dotację na wykonanie prac w 2003 r.
10.02.2003 roku decyzją UAN. 7351-513/94/03 przeniesiono warunki pozwolenia
na budowę na rzecz PARAFII GRECKOKATOLICKIEJ NARODZENIA NMP w Lublinie.
Proboszcz parafii ks. dr Stefan Batruch wniósł tak duże ożywienie
organizacyjne, że prace nabrały znaczącego przyśpieszenia . W drodze
przetargu wykonawca został Zakład Budowlano-Konserwatorski „ARKADY” z
Jarosławia. Protokół z przeprowadzonego przetargu sporządzono 11.02.2003 r.
8.07.2003 r. został przekazany plac budowy a 21.07.2003 r. prace wznowiono.
Rozpoczęto od inwentaryzacji stanu posiadania Inwestora. Z dostarczonego
przez ks. Proboszcza materiału (przejętego od Towarzystwa Opieki nad
Zabytkami w dniu 02.07.2003 r.) przygotowano brusy górne (do uzupełnienia)
stanowiące zakończenie ścian na projektowanej wysokości. Wieńczyły one zręby
ścian babińca i prezbiterium w postaci szerszej od zrębu ścian belki (gzyms)
wysuniętej na zewnątrz. Obok funkcji dekoracyjnej gzyms uszczelniał wreszcie
zrąb ścian budowli od wilgoci a w połączeniu z założonymi belkami stropowymi
wzajemnie usztywniał wszystkie ściany. Przed ułożeniem belki ręcznie
ostrugano. Podobnie płatwie.
26.07.2003 r. wykonano już konstrukcję dachową nad babińcem i prezbiterium.
Drewno ociosano i zaimregnowano Imprexsem Wz. Jednocześnie wykonywano górny
gzyms wokół ośmioboku, gdzie wykorzystano oryginalne elementy. Na początku
sierpnia 2003 r. rozpoczęto krycie dachu prezbiterium gontem podwójnie
(trudna decyzja ks. Proboszcza, gdyż projektowane rozwiązanie było
skromniejsze). Powyższy zakres wykonano na podstawie zezwolenia Lubelskiego
Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Lublinie z dnia 04.12.2002 r. a także
Programu Prac Remontowo-Konserwatorskich opracowanego przez Zakład „ARKADY”
z dnia 14.08.2003 r.
Od początku stała obecność ks. Proboszcza, inspektorów nadzoru autorskiego i
inwestorskiego pozwalała w wielu sprawach podejmować decyzje „na miejscu”
starając się na lepsze rozwiązania bez zwiększania wydatków. Między innymi
przez dostarczenie gontu z zapasów kościelnych, który wykorzystano do
podwójnego krycia dolnego gzymsu nawy daszków i sobót. Oceniono ,iż element
odprowadzenia wody opadowej i śniegu ma kluczowe znaczenie dla trwałości
obiektu. Jednocześnie z wykonaniem gzymsu nawy ustawiono lisice zewnętrzne .
Również dlatego, by w dalszej kolejności swobodnie rekonstruować soboty.
Po zwieńczeniu wszystkich części cerkwi 23.08.2003 r. dokonano wstępnych
pomiarów geodezyjnych przez firmę „GEOMIAR” z Jarosławia . Operat pomiaru
stanowi załącznik do Dziennika budowy i został przedłożony wszystkim
zainteresowanym stronom. Potwierdziły się niestety odchylenia od pionu,
szczególnie ścian nawy . W bardzo szerokim gronie specjalistów nie podjęto
jednak decyzji „prostowania” Świątyni. Operat poziomów był bez zastrzeżeń.
26.08.2003 r. komisyjnie dokonano oceny stanu zaawansowania i prawidłowości
wykonanych prac przy cerkwi. Obecni: przedstawiciele inwestora, wykonawcy,
służb konserwatorskich.
18.09.2003 r. dokonano inspekcji z udziałem w/w przedstawicieli i
Projektanta. Stwierdzono: „Prace prowadzone są zgodnie z zatwierdzona
dokumentacja i wydanym pozwoleniem konserwatorskim...".
We wrześniu 2003 r. wykonano krycie dach nad babińcem gontem podwójnie. Na
kalenicy ustawiony został król ( w/g pierwowzoru ). 23.09.2003 r. zakończono
prace zadaszeń prezbiterium, babińca, daszków okapowych a także pokrycie
ścian ośmioboku gontem pojedynczo. Z tą chwilą Świątynia była całkowicie
zabezpieczona przed wodami opadowymi a także zaprezentowała swoją okazałą
architekturę.
26.09.2003 r. Parafia Archikatedralna p.w. Św. Jana Chrzciciela w Przemyślu
przekazuje do Korczmina materiały budowlane z magazynu w Kruchemu Wielkim.
27.10.2003 roku zakończono prace objęte I Etapem .
30.09.2003 r. uzyskano pozwolenie na wykonanie II Etapu prac:
odtworzenie i montaż stolarki okiennej,
wykonanie obicia gontem ścian zewnętrznych,
wykonanie chóru,
montaż schodów zewnętrznych.
13.11.2003 r. złożono w Ministerstwie Kultury rozliczenie z wykonanych prac.
02.12.2003 r. Ministerstwo Kultury przyjmuje w/w rozliczenie .
4.4. DETALE, WYKOŃCZENIE
Ważnym brakującym ( przy wznoszeniu zrębów ścian ) detalem były rysie. W
ścianach prezbiterium ślady wcześniejszych remontów wskazywały na dwa
rodzaje rozwiązań. Oczywiście odtworzono je zgodnie z ostatnim wyglądem
Świątyni, na którym oparł się autor projektu. Na tych wysuniętych belkach
zrębu zamocowano płatwie do których mocowano krokiewki dekoracyjnie
zakończone na „czole”. W części frontowej płatwie wsparto na dwóch słupach
ozdobnych, dołem zakotwionych zakotwionych w kamiennych stopniach.
28.10.2003 r. konstrukcję sobót pokryto gontem. Soboty opasujące budowlę
dookoła, pełnią ważną rolę osłaniania podwalin, niższego zrębu ścian w końcu
pecek przed szkodliwym działaniem opadów i wilgoci. Trzeba podkreślić, iż
soboty to także wysoce estetyczny fragment cerkwi, wpływający znacznie na
proporcje Świątyni. Należy cieszyć się, że zostały one odtworzone w
Korczminie i nie wprowadzono zmian z powodu braku dostatecznej troski
doprowadzającej do zniszczenia (zniknięcia) rysi. We wszystkich ścianach
wmontowano stolarkę okienną. Ilość okien jest „symboliczna”. Okna w nawie i
babińcu prostokątne zamknięte łukiem dwuspadowym. W prezbiterium i
ośmiobocznym tamburze, koliste. Po skręceniu lisic, niezwykle ważnych dla
statyki konstrukcji cerkwi elementów przystąpiono do ogacenia ścian cerkwi
gontem. Gacenie zakończono na wysokości sobót. W listopadzie posiadane
środki pozwoliły na zrealizowanie programu rekonstrukcji objętym pozwoleniem
na budowę w 2003 roku.
3.11.2003 roku protokółem odbioru prac konserwatorskich odebrano bez
zastrzeżeń cały zakres robót.
Okres zimowy 2003/2004 posłużył na zgromadzenie nowych środków 09.02.2004 r.
uzyskano pozwolenie na wykonanie III Etapu prac:
wykonanie i montaż stolarki drzwiowej wraz z okuciami,
wykonanie drenażu opaskowego,
wykonanie podłóg,
wykonanie i montaż chóru,
wykonanie instalacji elektr. wewn. i oświetleniowej wraz z przyłączem,
wykonanie inst. P.poż. i SWN.
25.02.2004 r. za pośrednictwem Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków złożono
wniosek na sfinansowanie prac III Etapu.
16.06.2004 r. środki zostały przyznane.
Wiosną 2004 r. prace zostały wznowione. Wykonano wewnątrz Świątyni fundament
z pecek dębowych, na których założono legary. Przystąpiono do układania
podłogi z desek sosnowych 50 mm. Poziom podłogi prezbiterium jest wyższy o
15 cm. Pod podłogą rozprowadzono instalację elektryczna zasilającą cerkiew,
instalację oświetleniową (także na ścianach), instalację napadową oraz
instalację p. poż. Prace te wykonano na podstawie:
pozwolenia Lubelskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Lublinie z
dnia 9/02/2004r. oraz
Dokumentacji Projektowej pt. „ Korczmin woj. Zamojskie Projekt Remontu
Konserwatorskiego Zabytkowej Cerkwi" autorstwa arch. M. Opolska-Pakuła,
arch. M. Smoktunowicz z 1993r. zaktualizowany przez zespół projektowy w
dniu 05.09.2003 r.
„Opinia Techniczna Dotycząca Fundamentowania Obiektu, Warszawa, Lipiec
1994 r.” autorstwa mgr inż. J. Pękalski
„Projekt Budowlany , Instalacje Elektryczne Wewnętrzne, Kościół pw.
Objawienia Pańskiego, Korczmin 22-687 Ulhówek „Zamość 15 stycznia 2004 r.,
autorstwa inż. Ewa Malec
„Projekt Budowlany Wykonania Systemu Sygnalizacji Włamania i Pożaru
Drewnianej Cerkwi w Korczminie” , Zamość Luty 2004 r., autorstwa Jerzy
Urban.
Wewnątrz nawy zrekonstruowano chór muzyczny nadwieszony, o prostym
parapecie, parapecie belkami parapetowymi ozdobnie profilowanymi i zdobionym
ząbkami. Nad prezbiterium sklepienie kolebkowe a nad babińcem strop belkowy
płaski zwany pułapem.
Świątynię zamykają drzwi jednoskrzydłowe dębowe. Wejściowe do babińca i w
ścianie płn. do prezbiterium. Na zewnątrz w celu ograniczenia wpływu wilgoci
na drewniane elementy fundamentowania wykonano wokół obiektu lokalny drenaż
z sączków PCV śr. 80 mm w obsypce żwirowo-piaskowej z odpływem wody do
studni chłonnych. Sączki posadowiono powyżej podstawy fundamentu. Po
ukształtowaniu terenu przy cerkwi, ze spadkiem w kierunku rzeki, zdecydowano
wykonać opaskę kamienną z rynsztokiem wspomagającym odprowadzenie wód
opadowych powierzchniowo.
28.08.2004 roku to dzień wielkich uroczystości w Korczminie. Wraz z
zakończeniem odbudowy Świątyni Jego Ekscelencja Metropolita Jan Martyniak
dokonał rekonsekracji Domu Bożego. Uroczystości miały charakter
religijno-integracyjny. Po raz pierwszy formuła tych uroczystości oparta
była na transgranicznym Polsko-Ukraińskim spotkaniu dawnych i obecnych
mieszkańców tych ziem, tworząc nowe perspektywy dla pogranicza
Polsko-Ukraińskiego. Wraz z rekonsekracia Świątyni powróciła do cerkwi Ikona
Matki Bożej Korczmińskiej .
Program uroczystości był tak bogaty w swojej religijności, ze prócz Biskupa
i Duchowieństwa, przybyło kilka tysięcy wiernych w tym z zagranicy. Cerkiew
p.w. Objawienia Pańskiego w niezwykle uroczysty sposób znów zaczęła służyć
swoim wiernym.
Intencją Parafii Greckokatolickiej jest dialog zapoczątkowany wizytą Ojca
Świętego Jana Pawła II na Ukrainie w 2002 r. Patrząc na uczestnictwo
pątników w czasie uroczystości w Korczminie można stwierdzić, że wysiłek ks.
Proboszcza był potrzebny a marzenia mogą się zrealizować. Trzeba tylko czasu
i wiary. Także zmiany mentalnej obydwu narodów. Narodów, których postawy
naznaczone są wielowiekową historią.
Choć wysiłki ks. Proboszcza są wymierne w odbudowie cerkwi, to wcześniej
opisany zakres wykonanych prac wskazuje, że cerkiew jest zrekonstruowana ale
nie wykończona. Co prawda służy już jako Dom Boży ale do pełnej świetności
trzeba kolejnych środków. Rodzi się nadzieja, że duże zaangażowanie wielu
ludzi w odbudowie cerkwi i właściwe wykorzystanie środków, pozwoli w
niedługim czasie na ukończenie przewidzianych prac. Dobrze się stanie,
jeżeli Korczmin będzie przykładem dla pozostałych Świątyń tego regionu.
22.09.2004 roku dokonano odbioru końcowego wszystkich wykonanych prac.
Wykonane prace budowlane i instalacyjne Komisja przyjęła bez żadnych
zastrzeżeń.
Przyszłe założenia to wykonanie (translokacja) dzwonnicy i ogrodzenia.
|
