sobota, 8 grudnia 2012, godz. 12.00

Wędrujący po terenach dawnej Rzeczypospolitej dziadowie śpiewali pieśni o świętych, o cudownych objawieniach, o końcu świata i Sądzie Ostatecznym, o śmierci i pośmiertnej wędrówce dusz, a także historie oparte na wątkach biblijnych i apokryficznych oraz opowieści o rozmaitych tragicznych zdarzeniach: wojnach, pożarach, epidemiach, morderstwach itp.- Bogaty i zróżnicowany repertuar pieśniowy dziadów charakteryzował się tym, iż funkcjonujące w nim teksty posiadały swoistą wymowę religijną. W obrazowy sposób ukazywały ogólnoludzkie prawdy, jednocześnie przypominając o wynikających z nich zasadach moralnych. Rozważania te, jak szlachetny kruszec, szlifowane przez setki lat na bezdrożach Europy, nabrały wyrazistej i pięknej formy, do dzisiejszego dnia zadziwiającej kunsztem i bogactwem wyobraźni. Niestety większość repertuaru dziadowskiego, tak jak i sama postać dziada, przepadła w odmętach dziejów, wraz z całą mądrością pokoleń zapisaną w pieśniach.

Jacek Hałas, artysta od wielu lat eksplorujący różne dziedziny sztuki tradycyjnej - śpiew, taniec, muzykę instrumentalną i rzemiosło - dotarł do nielicznych śladów tego zapomnianego bogactwa. Łącząc doświadczenie z wyobraźnią oraz praktykując grę na lirze korbowej - archaicznym strunowym instrumencie wschodnioeuropejskich wędrowców - stworzył na tej bazie nową, artystyczną formę dziadowskiej sztuki.

Materiał zawarty w koncercie "Zegar bije" znalazł się na płycie CD nagrodzonej w 2007 r. Folkowym Fonogramem, zaś w 2011 r. stał się podstawą spektaklu Teatru Polskiego Radia pod tym samym tytułem, nagrodzonego za reżyserię (Darek Błaszczyk) na festiwalu "Dwa Teatry". W 2012 r. powstało, oparte na tej samej kanwie, przedstawienie "Zegar bije" Rodzinnego Teatru Kapela Hałasów grane z powodzeniem w całej Europie.

Jak brzmi Jacek Hałas na żywo, przekonamy się podczas jego występu na scenie Folku Nocą. Warto podkreślić, że koncert „Zegar bije" poprzedzą w samo południe8 grudnia „Trzy godziny z Hałasem", czyli warsztaty tańców Jacka Hałasa - Tańce nieistniejące. Warsztat to autorska propozycja zrekonstruowania kilku polskich tańców ludowych, których ślady pozostały jedynie w zapisach lub nazwie. To również prolegomena do "ludowej praktyki duchowej" poprzez praktykowanie tańców tradycyjnych.

Pierwsza godzina - Korowód.

Ja, ja w grupie, potencjał indywidualny jako twórczy składnik wspólnoty. Z polskiej tradycji tanecznej ta forma zniknęła na tyle dawno, iż ślady po niej odnajdujemy jedynie w opisach obrzędów weselnych oraz rytuałów dorocznych. Pojedyncze figury i kroki przetrwały w niektórych regionalnych specjałach (np. przytrampywanie). Na warsztacie zajmiemy się przede wszystkim pracą nad specyficzną energią "społeczną" korowodu. Rekonstrukcja

dotyczyć będzie tańców ukrytych pod nazwami: siemieniec, bulger, kosejder i harkan.

Godzina druga - Wirowanie.

My - para, sublimacja energii w tańcu wirowym. Terminem tym określa się w Polsce oberka, mazurka i polkę oraz ich regionalne odmiany tańczone w parach. Ich specyfiką i istotą, a zarazem wyróżnikiem tradycyjnej polskiej kultury tanecznej jest wirowanie, pokrewne najstarszym formom rytualnym, tańcom derwiszy, chasydów czy leczniczemu działaniu tarantelli. Zajmiemy się na warsztacie podstawami tej techniki rekonstruując tańce

w rytmach parzystych, trójkowych oraz aksakowych: czardasz czadecki, rus-dwa, zilk, polak, szołtyska.

Godzina Trzecia - Gry tanecznie.

My i Oni, asymilacja Obcego, praktyka otwartości w gromadzie. Tańce w trójkach i gromadach. Nie bez kozery stanowiły one niegdyś podstawę zabaw dziecięcych, ucząc, w formie najbardziej naturalnej, procesów intergracji i odrzucenia oraz funkcjonowania w grupie, posługując się pozawerbalnym językiem ciała i fizycznego kontaktu. Część tych tanecznych gier przetrwała w regionalnych odmianach i śladach. Im właśnie poświęcimy

czas: baran, hejduk, trojok, krzyżak, kontro.

Intergralnym składnikiem warsztatu jest twórczy "współudział" uczestników, którzy stanowią żywą materię doświadczenia. Zarówno jako indywidua wnoszące w proces osobiste zaangażowanie i umiejętności (lub - równie ważne - nieumiejętności), jak i minispołeczność z wszelkimi przynależnymi jej wadami i zaletami.

Jacek Hałas, absolwent Akademii Sztuk Pięknych, muzykant, śpiewak, tancerz, rzemieślnik, muzycznych (Reportaż, Bractwo Ubogich, Muzykanci, Ket Jo Barat, Lautari, Kwartet Wiejski, Nomadzi Kultury), projektów artystycznych (Xięga, Dom Tańca, Tikkun) oraz teatralnych (Teatr Cinema, Teatr Strefa Ciszy, Schola Węgajty, a3Teatr). Zajmuje się tradycjami wędrownych śpiewaków, tańcem, muzyką instrumentalną, działalnością warsztatową i edukacyjną. Razem z żoną Alicją (ludowe instrumenty perkusyjne) jako „Nomadzi Kultury" od 2005 r. podróżują po Europie z tradycyjną Jurtą, gdzie prezentują efekty swych poszukiwań oraz przedsięwzięcia realizowane wspólnie z artystami z całego świata.

Jacek Hałas od lat poszukuje śladów pieśni dziadowskich w żywej tradycji, zapisach etnografów, domowych archiwach i praktykuje grę na tradycyjnym instrumencie wędrownych śpiewaków - lirze korbowej. Surowe, akustyczne brzmienie przyprawione szczyptą melancholii osiąga podczas swych koncertów dzięki unikatowym instrumentom: węgierskiej lirze korbowej z pracowni Beli Serenyiego, akordeonowi "Bell" z pracowni Franciszka

Krasnodębskiego oraz drumli, rumuńskiej fujarce i gordonowi z Gyimes - serca Transylwanii.

CD

1999 - "Muzykanci" (zespół Muzykanci, Folkowy Fonogram Roku 1999, "The

best of" z wszystkich Folk Fonogramów 1996-2012)

2000 - „Folk Fiesta"(składanka, zespół Muzykanci)

2002 - "Gore Gwiazda - kolędy domowe" (zespół Muzykanci)

2003 - "A no onej górze - ballady ludowe" (zespół Muzykanci)

2003 - "Hradistan a Muzykanci" (zespół Muzykanci, Czechy)

2005 - "Sounds & Shadows" (zespół Transkapela, Folkowy Fonogram Roku

2005)

2006 - "the Best of Polish Smooth Etno, Jazz, Folk" (składanka, zespół Lautari)

2007 - „Nowa Tradycja, antologia polskiego folku"(skladanka, Muzykanci,

Ket jo Barat)

2007 - "Zegar bije - Starodawne pieśni o marnościach tego świata, o śmierci i

wędrowaniu dusz, ku przestrodze, zadumie i pokrzepieniu wyśpiewane" (płyta solowa

Folkowy Fonogram 2007 - II nagroda prestiżowego konkursu Polskiego Radia)

2010 - "Wawa 2010" - udział w nagraniach do płyty wydanej przez Muzeum

Powstania Warszawskiego

Muzyka Teatralna:

Teatr A3 - "Zmysły", "Punch & Judy", "Tańcz", "Viva Mazovia", "Wodne

pejzaże", "Plan lekcji"

Teatr Cinema - "the dictionery of situation"

Teatr Modrzejewskiej, Legnica - "Czas Terroru"

Teatr Studio, W-wa - "Cwiczenia z Ionesco", "Idiota"

Teatr 44, Szamocin - "Toller"

Teatr Tańca Tradycyjnego - "Odys"

Teatr Polskiego Radia - spektakl "Zegar bije"

Rodzinny Teatr Kapela Hałasów - przedstawianie "Zegar bije"

Jackowi Hałasowi poświęcony jest film dokumentalny "Tu jest wszystko"

(Darek Gajewski, cykl "Centrum czyli pogranicze", 2011).